– W skład popularnego pakietu TnK, o rozdzielczości standardowej SDTV, wchodzą programy umieszczone na 5 transponderach, zainstalowanych na satelitach Hot Bird 13E. Transpondery te są użytkowane przez kilku nadawców (operatorów), głównie krajowych, którzy wzajemnie udostępniają sobie niektóre programy. Transpondery zajmują niższy zakres częstotliwości – od 10,7 do 11,7 GHz. Szczegółowe parametry przedstawiłem w tablicy.
Można zauważyć, że brakujące programy TVP 1 i TVP 2 znalazły się na wspólnym transponderze 10,892 GHz, z polaryzacją poziomą H. Tak się złożyło, zapewne przypadkowo, że wszystkie pozostałe programy z pakietu TnK są nadawane z polaryzacją pionową V. Czyżby przyczyna braku programów TVP 1 i TVP 2 była spowodowana wadą techniczną, prowadzącą do braku możliwości odbioru sygnałów z polaryzacji H? To się może zdarzyć, w pierwszej kolejności trzeba sprawdzić takie przypuszczenie.
W tym celu należy poszukać innych programów nadawanych z polaryzacją H, mieszczących się w tym samym, to znaczy niższym zakresie częstotliwości 10,7-11,7 GHz. Na transponderze 10,892 GHz wszystkie emisje są zakodowane, więc należy wybrać inny, np. transponder o częstotliwości 11,488 GHz z polaryzacją H, na którym występują powszechnie dostępne programy TV Polonia, TV Puls, TV Silesia, TVP Kultura. Pojawienie się tych programów na ekranie telewizora świadczy o tym, że konwerter i dekoder satelitarny są w stanie odbierać programy z polaryzacją H w niższym zakresie częstotliwości. Jeżeli żaden z 4 powyższych programów do tej pory nie był odbierany, to trzeba zainstalować je indywidualnie (stosując tak zwane „wyszukiwanie ręczne”), wykorzystując wskazówki podane w instrukcji użytkowania dekodera. Na rynku jest dostępnych kilka typów dekoderów przystosowanych do odbioru pakietu TnK, dlatego nie mogę na odległość podać dokładnej, wspólnej instrukcji.
Gdyby okazało się, że posiadany zestaw satelitarny nie umożliwia odbioru programów z polaryzacją H, wtedy przyczyny należy szukać w uszkodzonym konwerterze lub dekoderze. Zasada jest taka, że po wybraniu programu satelitarnego z polaryzacją H dekoder powinien wytwarzać napięcie ok. 18 V do zasilania konwertera. Jeżeli dekoder ma usterkę i wytwarza stale niższe napięcie 13 V, wtedy możliwy jest odbiór tylko programów o polaryzacji pionowej. W innej sytuacji, gdy pomimo obecności napięcia 18 V nie pojawiają się programy satelitarne nadawane z polaryzacją poziomą H, trzeba podejrzewać, że konwerter jest uszkodzony. W konwerterze występują dwie oddzielne sekcje, jedna dla sygnałów o polaryzacji poziomej – a druga pionowej. Uszkodzenie jednej z sekcji spowoduje brak programów satelitarnych o polaryzacji H lub V.
W celu upewnienia się, czy przypuszczenie jest prawdziwe, najprościej jest wymienić konwerter na inny. Nowe konwertery są tanie (ok. 30-40 zł) i łatwe do wymiany, o ile dostęp do anteny satelitarnej nie sprawia trudności. Jeżeli kogoś interesuje, czy napięcia 18/13 V są poprawne, to może to łatwo sprawdzić, wykorzystując wskaźnik do ustawiania anten satelitarnych. Wskaźniki takie są tanie, wersja ze wskazówką wychyłową kosztuje poniżej 50 zł. Wskaźnik nie ma odrębnego zasilania, włącza się go szeregowo w kabel koncentryczny, prowadzący do konwertera. Świecąca dioda LED na wskaźniku, zwykle czerwona, informuje o obecności napięcia 18 V. Po wybraniu w dekoderze programu z polaryzacją H dioda LED powinna się zapalić, po wybraniu programu z polaryzacją V – zgasnąć.
Mogą wystąpić inne sytuacje. Gdyby okazało się, że nasz zestaw satelitarny TnK odbiera pozostałe programy satelitarne z polaryzacją poziomą (np. TV Polonia) z wyjątkiem brakujących TVP 1 i 2, które są umieszczone na transponderze 10,892 GHz, wtedy przyczyną mogą być zakłócenia pochodzące z sąsiedniego satelity, ulokowanego na pobliskiej pozycji 16E. Tak się pechowo składa, że z pozycji 16E są nadawane – na dokładnie takiej samej częstotliwości i z tą samą polaryzacją – zupełnie inne programy, przeznaczone dla Serbii i Słowenii. Ratunkiem jest precyzyjne ustawienie anteny satelitarnej. Najwygodniej jest zastosować specjalistyczny przyrząd pomiarowy do dokładnego ustawiania anten.
Jeżeli nie uda się wypożyczyć takiego przyrządu, to trzeba skorzystać z gotowego menu, zainstalowanego w dekoderze satelitarnym, zaczynając od punktu „konfiguracja anteny” i dochodząc do punktu „siła i jakość sygnału”. Jako transponder testowy należy wpisać ten, na którym nam najbardziej zależy, czyli 10,892 GHz z polaryzacją H oraz z parametrem SR=27500. Wstępnie dokonuje się ustawienia anteny na maksymalną siłę sygnału, docelowo dąży się do jak najlepszej jakości sygnału.
Oprócz manewrów z obracaniem anteny w poziomie i w pionie (czyli w azymucie i w elewacji) konieczne jest też precyzyjne zamocowanie konwertera w obejmie. Konwerter nie powinien być ustawiony dokładnie pionowo (gniazdem F w dół), lecz lekko skręcony. Skręcenie to powinno być tym większe, im bardziej jesteśmy oddaleni od południka, na którym jest umieszczony satelita. Satelity Hot Bird są umieszczone na południku 13E, przechodzącym w przybliżeniu przez Berlin. Czym dalej od tego południka, tym większe jest odchylenie od poziomu ziemi płaszczyzny polaryzacji fali H nadawanej z satelity. W związku z tym w zachodniej Polsce skręcenie konwertera jest nieznaczne, na wschodnich terytoriach naszego kraju (np. w Hajnówce) – skręcenie powinno być mocniejsze. Można podawać orientacyjny kąt skręcenia dla różnych terenów, ale ma on charakter wstępny. Przyczyną niedokładności są dodatkowe skręcenia fali występujące wewnątrz konwertera oraz spowodowane odbiciem od wklęsłego talerza anteny. Dlatego ostatecznym kryterium ustawienia anteny i konwertera jest najlepsza jakość odbieranego sygnału satelitarnego.
Ogólnie rzecz biorąc – w przypadku ustawiania anteny na konstelację satelitów Hot Bird pomocne może być lekkie, dodatkowe odchylenie anteny na Zachód od położenia 13E, tak aby oddalić się od kierunku 16E, gdzie są umieszczone inne satelity, które mogą być źródłem zakłóceń. Tak się niefortunnie składa, że organizacja Eutelsat umieszcza na sąsiednich pozycjach satelity z transponderami pracującymi na tych samych częstotliwościach, które wzajemnie sobie przeszkadzają.