– Kilkanaście lat temu, w czasie planowania multipleksów dla krajowej naziemnej telewizji cyfrowej NTC, stwierdzono wstępnie, że zasoby częstotliwości wystarczą na utworzenie 8 multipleksów. Przypisano im kolejne numery w celach porządkowych, Te numery znalazły się dokumentach polskich i międzynarodowych. W praktyce okazało się, że kolejność włączania multipleksów jest inna od wstępnie planowanej, ale raz nadanej numeracji lepiej już nie zmieniać. Wymagałoby to aktualizacji, czyli wydawania nowych, poprawionych wersji starszych dokumentów (np. umów międzynarodowych i rozporządzeń ministerialnych). Multipleksy o numerach 5, 6 i 7 nie wiadomo – kiedy i czy w ogóle powstaną. W tej sytuacji prawdopodobnie po MUX4 pojawi się MUX8.
Prace nad MUX8 postępują powoli. Wstępne propozycje urzędów państwowych były niedopracowane. Nie widać końca trwających konsultacji. Firmy komercyjne zgłaszają krytyczne uwagi do projektu MUX8. Zasadnicze wątpliwości budzi nierówne traktowanie potencjalnych nadawców. Dlaczego nadawca publiczny (TVP) ma otrzymać bardzo dużo miejsca – docelowo 100% w MUX3 i 3/7 w MUX8? W dodatku w trybie bezprzetargowym, na ulgowych warunkach finansowych?
Ponadto nadawca publiczny będzie mógł 3 programy nadawać w rozdzielczości HD, do tego kilka w SD, a pozostali nadawcy – tylko 1 lub 2, wyłącznie w SD. Wywołuje to wrażenie, że nadawca publiczny przoduje pod względem poziomu technicznego, a nadawcy komercyjni są opóźnieni. Gdyby przestrzegać zasady równego traktowania, wtedy wszyscy nadawcy powinni mieć możliwość emisji swoich programów w tej samej rozdzielczości HD lub tylko w SD. Gdyby żadne koncesje nie były jeszcze przyznane, to w krańcowych sytuacjach z zasobów MUX1, 2, 3 i 8 można byłoby utworzyć ok. 30 programów SD lub 15 HD. Decydując się na maksymalną liczbę nadawców, można byłoby dokonać przydziałów dla 30 nadawców, z których każdy mógłby nadawać po jednym programie SD. Gdyby przyjąć drugi krańcowy wariant, to do podziału byłyby miejsca dla ok. 15 kanałów HD. Przyjmując zasadę koncentracji – pięciu dużych nadawców mogłoby otrzymać po 3 kanały HD lub w krańcowym przypadku – trzech super nadawców po 5 kanałów HD. Powyższe rozważania mają charakter teoretyczny, bo większość miejsc w MUX1, 2 i 3 została już rozdysponowana na 10 lat. Do rozdziału pozostały tylko miejsca w MUX8 (prawdopodobnie tylko 4/7 pojemności) i małe zmiany w MUX1.
Można postawić strategiczne pytanie – jak powinna wyglądać struktura usług nadawczych NTC w Polsce? Możliwe są trzy tendencje, wymienione poniżej.
* Monopolizacja – czyli występuje jeden dominujący nadawca.
* Konsolidacja – czyli pojawia się kilku silnych nadawców.
* Rozproszenie – czyli występuje wielu małych nadawców.
W planowaniu NTC obserwuje się ostatnio dwie tendencje – monopolizację na rzecz TVP oraz rozproszenie pozostałych zasobów na rzecz wielu nadawców. Skutki pojawienia się wielu małych nadawców nie są jednoznacznie pozytywne. Występują zdrowe elementy konkurencji rynkowej, ale mali nadawcy nie mają dostatecznego potencjału finansowego, aby wytwarzać własne programy TV. Stąd wiele powtórek starszych programów, kupowanych tanio z zasobów archiwalnych.
Następną krytykowaną sprawą jest żądanie zapewnienia przez sieć nadajników MUX8 możliwości mobilnego odbioru programów TV. Podwyższy to znacznie koszty budowy sieci nadawczej MUX8. Po co takie wymaganie? Przecież będąc w ruchu, nie ogląda się programów TV – znacznie częściej słucha się radia lub korzysta z odtwarzacza. Zresztą istnieje już MUX4, przeznaczony specjalnie dla telewizji mobilnej. Nadajnikom MUX1, 2 i 3 nie stawiano wymagania zapewnienia zasięgu mobilnego, wystarczał stacjonarny – z wykorzystaniem anten odbiorczych, zainstalowanych nieruchomo na zewnątrz budynków.
Kolejną wątpliwością jest zamiar ogłoszenia konkursu na operatora sieci nadawczej MUX8, który musi być operatorem pasywnym, tzn. pozbawionym możliwości nadawania własnych programów. Niejasne są reguły prawne i finansowe, jakim ma podlegać taki operator, jego uprawnienia i obowiązki. Budowanie sieci nadawczej od zera jest nieuzasadnione – lepiej wykorzystać już istniejące obiekty. W Polsce istnieje jedna duża sieć ośrodków nadawczych wchodzących w skład firmy Emitel oraz wiele mniejszych obiektów, wykorzystywanych jako stacje bazowe telefonii komórkowej. Jak sprawić, żeby wyłoniony operator pasywny nie nadużywał swojej pozycji monopolistycznej? W krańcowym przypadku może się zdarzyć, że operator sieci multipleksów wyłączy swoje nadajniki bo stwierdzi, że dalsza działalność mu się nie opłaca.
W sumie nad MUX8 pojawia się wiele znaków zapytania.