– Czytelnik zaproponował napisanie obszernego artykułu na temat odbioru satelitarnego w paśmie C i nadesłał listę pytań. Pasmo C obejmuje zakres częstotliwości od 3,4 do 4,2 GHz. Pasmo skojarzone 6 GHz służy do nadawania sygnałów w kierunku odwrotnym, do satelitów. Pasmo C zaczęło być powszechnie stosowane w telewizji i radiokomunikacji satelitarnej już w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia, ze względu na liczne zalety. Pasmo C to najlepsze „okno satelitarne”. Odbiór jest bardzo stabilny, dodatkowe tłumienie, wprowadzane przez atmosferę, chmury, mgłę, opady deszczu i śniegu – minimalne, rzędu ułamka dB. Poziom szumów kosmicznych i ziemskich jest w paśmie C bardzo mały. Wadą pasma C jest konieczność stosowania dużych anten oraz słabe skupienie wiązki nadawanej z satelity. Typowo uzyskiwano na powierzchni Ziemi pokrycie globalne (tzn. widoczną z satelity powierzchnię globu ziemskiego) lub pokrycie półglobalne. Z tego względu pasmo C było chętnie wykorzystywane przez kraje o dużej powierzchni, takie jak USA, Kanada, Indie, ZSRR, Indonezja, Brazylia oraz przez państwa, które miały terytoria zamorskie, takie jak Francja, Hiszpania, Portugalia. Jakie są polaryzacje w paśmie C? Dawniej stosowano polaryzacje kołowe: prawoskrętną i lewoskrętną. Nowsze satelity mogą w paśmie C nadawać z polaryzacją liniową: pionową i poziomą. Jakie są konwertery do odbioru pasma C?Początkowo wytwarzano oddzielnie masywne konwertery z kołnierzem falowodowym, a do nich przykręcano różnego rodzaju promienniki. Obecnie dominują konwertery o mniejszych gabarytach, zintegrowane z polaryzatorem, przystosowanym do przełączanych polaryzacji liniowych. Polaryzacje liniowe H/V przełącza się napięciem zasilania 13/18 V, podobnie jak w popularnych konwerterach na pasmo Ku 12 GHz. W komplecie do konwertera jest zwykle dołączony promiennik przeznaczony do anten parabolicznych, o wyglądzie centralnej rurki i talerzyka z pierścieniowymi żebrami. Konwerter jest gruby, przystosowany do zamocowania w obejmie o średnicy 65 mm, a nie 40 mm, jaka występuje w obejmie konwertera na pasmo Ku 12 GHz. Czy trzeba przerabiać konwerter, aby odbierał sygnały o polaryzacji kołowej?W przypadku chęci odbioru sygnałów o polaryzacji kołowej mocuje się dodatkowy cylinder z wewnętrzną płetwą, wykonaną z tworzywa sztucznego. Cylinder mocuje się pomiędzy promiennikiem a konwerterem tak, aby płetwa była ustawiona pod kątem 45 stopni względem polaryzacji pionowej, zaznaczonej na obudowie konwertera. Cylinder z wewnętrzną płetwą jest zwykle sprzedawany razem z konwerterem. Można zaprojektować konwerter uniwersalny, przystosowany do 4 polaryzacji – dwóch liniowych i dwóch kołowych. Jest on długi i ciężki, a przede wszystkim pogarsza współczynnik szumów, bo każdy dodatkowy segment przed konwerterem wprowadza dodatkowe tłumienie i szumy. Konwerter uniwersalny na 4 polaryzacje jest bardzo rzadko spotykany.Współczynnik szumów konwertera na pasmo C może być rewelacyjnie mały, naprawdę poniżej 0,1 dB. Wyrażany jest nie w dB lecz jako temperatura szumowa, w Kelvinach, np. 20K.Na jakich antenach można odbierać pasmo C? Antena musi być bardzo duża, o średnicy ok. 3m. Paraboliczna jest korzystniejsza, bo jest sztywniejsza i ma mniejszą powierzchnię wystawioną na wiatr. Ze względu na łatwość transportowania powinna składać się z segmentów. Lepsza jest siatkowa lub perforowana, bo stawia mniejszy opór przy podmuchach wiatru.Czy do mojej typowej anteny satelitarnej mogę zainstalować konwerter na pasmo C?Nie, bo na pasmo C jest potrzebna znacznie większa antena satelitarna. Orientacyjnie o 3 razy większej średnicy.Czy przy antenach offsetowych trzeba dodatkowo dokładać inny promiennik? Nie dokładać, tylko wymienić na inny. Powinien mieć inną geometrię, o kształcie rozszerzającego się w przód stożka. Taką jak typowy promiennik w konwerterze na pasmo Ku 12 GHz, tylko o 3 razy większych wymiarach. Bo częstotliwość jest 3 razy niższa, 4 GHz zamiast 12 GHz. Producenci konwerterów na pasmo C oferują czasem wymienny promiennik, specjalnie do anten offsetowych. Jaki dodatkowy sprzęt potrzebny jest do sterowania anteną na pełną orbitę w paśmie C?Antena na pasmo C jest tak duża i ciężka, że nie mocuje się jej na obrotnicy, tylko stosuje zamocowanie biegunowe (polarmount). Oprócz solidnego stojaka antenowego, przeznaczonego do takiego zamocowania, potrzebny jest duży siłownik, np. 36 cali. Do zasilania i sterowania siłownika konieczny jest pozycjoner. Siłowniki i pozycjonery były popularne w Polsce w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, gdy do telewizji satelitarnej konieczne było instalowanie anten 1,8 m. Z jakich pozycji orbitalnych są nadawane sygnały w paśmie C? „TV-Sat Magazyn” zamieszcza od czasu do czasu mapę nieba satelitarnego, z uwzględnieniem położenia satelitów nadających w paśmie C. Ostatnio pojawiła się w grudniu 2016 r.Odbiór satelitarny w paśmie C w Polsce 40-20 lat temu pasmo C było w Polsce intensywnie wykorzystywane do satelitarnej łączności międzynarodowej i międzykontynentalnej. Nie wydawano pozwoleń na użytkowanie tego pasma do innych celów, aby urządzenia nadawcze innych użytkowników nie wprowadzały zakłóceń. Warunki do amatorskiego odbioru telewizji satelitarnej w Polsce w paśmie C były wówczas bardzo dobre – nie występowały sygnały zakłócające. Z upływem lat rozpowszechniły się na świecie i w Polsce kable światłowodowe, które okazały się bardziej pojemne od łączy satelitarnych w paśmie C. W końcu w Polsce wyłączono z eksploatacji naziemne stacje satelitarne pracujące w paśmie C, a urządzenia nadawcze i odbiorcze oraz olbrzymie anteny o średnicach 32 m i 16 m przeznaczono na złom. Częstotliwości z pasma C przydzielono innym użytkownikom. Do miejscowych transmisji internetowych jest Intensywnie wykorzystywany zakres 3,4-3,8 GHz, co może powodować wystąpienie zakłóceń w odbiorze słabych sygnałów telewizji satelitarnej. Na szczęście zakłócenia występują lokalnie, bo istnieje separacja kątowa. Sygnały satelitarne docierają ukośnie z orbity geostacjonarnej, a zakłócenia od obiektów naziemnych rozchodzą się poziomo, horyzontalnie. Jak skonfigurować tuner pod pasmo C?Idealny byłby tuner satelitarny z możliwością wyboru pasma C w menu instalacyjnym. Najbardziej popularne tunery satelitarne są przystosowane tylko do pasma Ku 12 GHz. Głównym utrudnieniem jest niezgodność skali częstotliwości. Konieczne jest wykonywanie prostego przeliczenia. Od liczby 14,9 należy odjąć częstotliwość odbioru w paśmie C, aby otrzymać częstotliwość na skali popularnego tunera. Dla przykładu, jeśli mamy zamiar odbierać sygnał satelitarny o częstotliwości 4,0 GHz to trzeba wykonać obliczenie 14,9 – 4,0 = 10,9. Na częstotliwość 10,9 GHz należy dostroić tuner satelitarny. Skąd magiczna liczba 14,9? Jest to suma częstotliwości oscylatorów lokalnych (LOF) w konwerterach na pasmo C (5,15 GHz) i na pasmo Ku (9,75 GHz). Trzeba się przyzwyczaić, że w tym przypadku skala częstotliwości ma odwrócony kierunek. Dlaczego? Bo LOF konwertera na pasmo C wynosi 5,15 GHz, czyli znajduje się powyżej częstotliwości odbioru w paśmie C. Czy warto inwestować w odbiór z pasma C? To inwestycja dla hobbystów. Koniecznie trzeba dysponować miejscem na postawienie bardzo dużej anteny. Na gruncie, dużym tarasie lub bardzo wytrzymałym dachu. Z brakiem przeszkód w kierunku łuku orbity satelitarnej. Trzeba być właścicielem lub uzyskać zgodę właściciela. W przypadku zamieszkiwania w budynku wielorodzinnym sytuacja jest beznadziejna – administrator nie wyrazi zgody. Najdroższa jest antena. Nowa wysokiej klasy może kosztować kilkanaście tys. zł. Bardziej praktyczna byłaby lekka, segmentowa, siatkowa, specjalnie przeznaczona na pasmo C. Skąd taką otrzymać? Z odzysku, z terenu Polski lub z kraju, w którym anteny na pasmo C są używane i sprzedawane.Ceny konwertera na pasmo C i dużego siłownika, po ok. 500 zł, są łatwiejsze do akceptacji.